احزاب سیاسی اصلی‌ترین کانون تجمیع خواسته‌ها و علایق گوناگون تلقی می‌شوند که به واسطة حضور آنها، زمینه‌های ساختاری و عینی لازم برای تأثیرگذاری متقابل نیروهای سیاسی و اجتماعی بر یکدیگر و بر ساختارهای ...
بیشتر
احزاب سیاسی اصلی‌ترین کانون تجمیع خواسته‌ها و علایق گوناگون تلقی می‌شوند که به واسطة حضور آنها، زمینه‌های ساختاری و عینی لازم برای تأثیرگذاری متقابل نیروهای سیاسی و اجتماعی بر یکدیگر و بر ساختارهای سیاسی فراهم میشود. در طول دهه‌های گذشته، مطالعة احزاب سیاسی از سوی پژوهشگران سیاسی با دغدغه‌های مهمی نظیر بررسی رفتارهای انتخاباتی، نظریه‌های رقابت، ساختار ائتلاف‌های حزبی، تحلیل سیاستگذاری، شکل‌گیری روندهای تمرکزگرایی سازمان حزبی، نقش احزاب در روند مردمسالاری همراه بوده است؛ اما تاکنون مسئلة بررسی احزاب از چشم‌انداز هویتی و بازخوانی فعالیت‌های آنها از این موضع، در دستور کار پژوهشگران این حوزه نبوده است.
در شرایط فقدان نهادینه شدن احزاب، بهرغم شکل‌گیری گروه‌بندی‌ها و جناح‌گرایی‌های سیاسی در کشور، کمتر شاهد شکل‌گیری ساختارهای نهادینه و باثباتی هستیم که بتوانند ظرفیت‌هایی را برای رقابت نیروهای سیاسی و در نتیجه اتحاد و ائتلاف ملی فراهم آورند. بر این اساس، شکل‌گیری احزاب سیاسی در ایران، بیش از آنکه تابعی از شکافها و پیچیدگی‌های اجتماعی در جامعه باشد، بیشتر برآمده از شخصیت‌گرایی، چرخش‌های سیاسی (تحولات سیاسی) و جهت‌گیری جناح‌ها در مقابل یکدیگر است. یافتة اصلی پژوهش حاضر این است که به واسطة عدم شکل‌گیری کارکردهای صحیح نظام حزبی، فقدان درکی فراگیر از اهداف و منافع ملی، گسترش تفکر جناحی، محوریت‌یابی منفعت‌گرایی شخصی/ گروهی و ایجاد قطب‌بندی‌های متصلب فکری موجب شده است زمینه‌های تکوین نگاه هویت‌محور احزاب سیاسی در سطح ملی در محاق قرار گیرد.
